തടവുകാലത്തെ വെല്ലുവിളികളെ നേരിടാനുള്ള ശക്തി അല്ലാഹുവിലൂടെ ലഭിക്കുമെന്ന് ഞാന്‍ മനസിലാക്കി: ഹാനി ബാബു

മറാത്ത സാമ്രാജ്യത്തിലെ പേഷ്വാ ഭരണത്തിനെതിരായ ദലിത് പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ 200ാം അനുസ്മരണ വേളയില്‍ മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ഭീമ കൊറേഗാവിനടുത്ത് 2018 ജനുവരി ഒന്നിനുണ്ടായ അക്രമവും പോലിസ് രജിസ്റ്റര്‍ ചെയ്ത കേസും സാമൂഹിക പ്രവര്‍ത്തകരെയും ജനകീയ ബുദ്ധിജീവികളെയും വേട്ടയാടാനുള്ള ഒരു ഉപകരണമായി മാറി. ചാര സോഫ്റ്റ് വെയറുകള്‍ ഉപയോഗിച്ച് കംപ്യൂട്ടറില്‍ പ്രവേശിപ്പിച്ച ഫയലുകള്‍ ഉപയോഗിച്ച് കെട്ടിച്ചമച്ചതെന്ന് വ്യാപകമായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന യുഎപിഎ നിയമപ്രകാരമുള്ള കേസില്‍ പതിനാറ് പേരെയാണ് പ്രതികളാക്കിയത്. ഡല്‍ഹി സര്‍വകലാശാലയിലെ ഇംഗ്ലീഷ് വകുപ്പിലെ അസോസിയേറ്റ് പ്രൊഫസറും പ്രമുഖ ജാതി വിരുദ്ധ പ്രവര്‍ത്തകനുമായ എം ടി ഹാനി ബാബു അവരില്‍ ഒരാളാണ്. 2020 ജൂലൈ 28ന് അദ്ദേഹം അറസ്റ്റിലായി, മുംബൈയിലെ തലോജ ജയിലില്‍ അടയ്ക്കപ്പെട്ടു. അവിടെ നിന്ന് 2025 ഡിസംബര്‍ നാലിന് ജാമ്യത്തില്‍ പുറത്തിറങ്ങി. അതിന് ശേഷം ദി ഹിന്ദു പത്രത്തിലെ അജാസ് അഷ്‌റഫ് ഹാനി ബാബുവുമായി നടത്തിയ അഭിമുഖത്തിന്റെ സ്വതന്ത്ര പരിഭാഷ താഴെ. സ്വാതന്ത്ര്യത്തെക്കുറിച്ചും ജയില്‍ ജീവിതത്തിലെ ദൈനംദിന ക്രൂരതകളെക്കുറിച്ചും ജയില്‍വാസത്തിനിടെ തന്നെ നിലനിര്‍ത്തിയ ഇസ്‌ലാമിലേക്കും അല്ലാഹുവിലേക്കും ഉള്ള തിരിയലിനെക്കുറിച്ചും ഹാനി ബാബു സംസാരിക്കുന്നു.

ചോദ്യം: 2020 ജൂലൈ 28ന് നിങ്ങളെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തു. 2025 ഡിസംബര്‍ 4ന് ജാമ്യത്തില്‍ വിട്ടു. ജയിലിനകത്തും പുറത്തും സ്വാതന്ത്ര്യം എങ്ങനെ അനുഭവപ്പെടുന്നു?. ജീവിതത്തില്‍ നാം നിസ്സാരമായി കാണുന്ന ജീവിതത്തിന്റെ വശങ്ങള്‍ ഇതില്‍ ഉള്‍പ്പെടുമോ ?

ഹാനി ബാബു: അഞ്ച് വര്‍ഷവും നാല് മാസവും ഞാന്‍ ജയിലിലായിരുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യം രൂപപ്പെടുത്തുന്ന ജീവിതത്തിന്റെ നിസ്സാര വശങ്ങളെക്കുറിച്ച് നിങ്ങള്‍ പറയുന്നത് തീര്‍ച്ചയായും സത്യമാണ്. നിങ്ങള്‍ സ്വതന്ത്രനായിരിക്കുമ്പോള്‍, നിങ്ങള്‍ക്ക് ഇഷ്ടമുള്ളപ്പോഴെല്ലാം പുറത്തുപോയി കാപ്പി കുടിക്കാം, അല്ലെങ്കില്‍ സംഗീതം കേള്‍ക്കാം, അല്ലെങ്കില്‍ ഒരു സിനിമ കാണാം. അറസ്റ്റിലായാല്‍ ഇവയെല്ലാം നിഷേധിക്കപ്പെടുന്നു. പിന്നെ ആവിഷ്‌കാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ വലിയ പ്രശ്‌നമുണ്ട്. ജയിലിനുള്ളില്‍ നിങ്ങള്‍ക്ക് നിങ്ങളുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ പ്രകടിപ്പിക്കാം. തടവുകാര്‍ പലപ്പോഴും ഉച്ചത്തില്‍ അങ്ങനെ ചെയ്യാറുണ്ട്. പക്ഷേ, നിങ്ങള്‍ക്ക് നിങ്ങളുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ പൊതുജനങ്ങള്‍ക്ക് മുന്നില്‍ അവതരിപ്പിക്കാന്‍ കഴിയില്ല. നിങ്ങളുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നതിന് നിയന്ത്രണങ്ങളുണ്ട്.

എന്നെ പൂട്ടിയിട്ടിരുന്ന തലോജ ജയിലില്‍ പലതരം ഉപവിഭാഗങ്ങളുണ്ട്. ചെറിയ മുറ്റമുള്ള ഒരു ചതുരാകൃതിയിലുള്ള കെട്ടിടം അടങ്ങിയ ഒരു സര്‍ക്കിള്‍ അതിന് അകത്തുണ്ട്. എല്ലാം കോണ്‍ക്രീറ്റാണ്, പച്ചപ്പ് ഇല്ല. ജയില്‍ സമുച്ചയത്തില്‍ വിശാലമായ മൈതാനങ്ങളുണ്ടെങ്കിലും നിങ്ങള്‍ അവിടെ പോവാന്‍ കഴിയില്ല. സര്‍ക്കിളുകള്‍ക്ക് അകത്ത് ബാരക്കുകളുണ്ട്. ദിവസത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും നിങ്ങള്‍ ആ ബാരക്കിലായിരിക്കും. നിങ്ങളുടെ സഞ്ചാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ നിയന്ത്രിക്കുക എന്നതാണ് ജയിലിന്റെ ആശയം. അതിനാല്‍ തടവില്‍ കിടക്കുന്നവര്‍ മൂന്നു ലെയറുകളിലുള്ള നിയന്ത്രണങ്ങള്‍ നേരിടുന്നു. നിങ്ങള്‍ക്ക് സ്വന്തമായ ഏജന്‍സിയില്ല. നിങ്ങള്‍ക്ക് ഇഷ്ടമുള്ളപ്പോഴെല്ലാം നിങ്ങളുടെ കുടുംബാംഗങ്ങളെയും സുഹൃത്തുക്കളെയും കാണാന്‍ കഴിയില്ല.

ചോദ്യം: ജയിലിനുള്ളിലെ ജീവിതം സ്വാതന്ത്ര്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള നിങ്ങളുടെ ധാരണയെ മാറ്റിമറിച്ചിട്ടുണ്ടോ?

ഹാനി ബാബു: ജയിലില്‍ കിടക്കുമ്പോള്‍ നിങ്ങള്‍ പുറത്തെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ കുറിച്ച് ചിന്തിച്ചു തുടങ്ങും. ജെന്നി (ഹാനിയുടെ ഭാര്യ റൊവേന) സന്ദര്‍ശിക്കുമ്പോള്‍ ഞങ്ങള്‍ പലപ്പോഴും ചര്‍ച്ച ചെയ്യുമായിരുന്നു, ഒരുപക്ഷേ നമുക്കുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം ഒരു മിഥ്യയായിരിക്കാം എന്ന്. ജയിലിനുള്ളില്‍, നിങ്ങള്‍ നിരന്തരമായ നിരീക്ഷണത്തിലാണ്. അതേ അളവില്‍ അല്ലെങ്കിലും അത് പുറത്തും സംഭവിക്കുന്നു. സമൂഹവും വ്യക്തിയുടെ മേല്‍ നിയന്ത്രണങ്ങള്‍ ഏര്‍പ്പെടുത്തുന്നു. എന്നാല്‍ ഒരു പ്രധാന വ്യത്യാസമുണ്ട്. പുറത്ത് നില്‍ക്കുമ്പോള്‍ സ്വതന്ത്രനാണെന്ന് നിങ്ങള്‍ക്ക് തോന്നുന്നു, എന്നാല്‍ സ്വതന്ത്രനല്ലെന്ന് ജയിലിന് ഉള്ളില്‍ ഉള്ള ആള്‍ക്കറിയാം. ജയിലിന് പുറത്ത്, നിങ്ങളുടേത് പോലെ, ഒരു വ്യക്തിയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം പെട്ടെന്ന് കവര്‍ന്നെടുക്കാന്‍ കഴിയും.

അതെ, നാമെല്ലാവരും എത്രത്തോളം ദുര്‍ബലരാണെന്ന് അത് എന്നെ ബോധ്യപ്പെടുത്തി. ഒരു പ്രഫസറുടെയോ അഭിഭാഷകന്റെയോ സ്വാതന്ത്ര്യം നിഷേധിക്കാന്‍ കഴിയില്ലെന്ന് നിങ്ങള്‍ കരുതുന്നു. അത് അസത്യമാണെന്ന് നിങ്ങള്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നു. നിങ്ങളെ തകര്‍ക്കാന്‍ കഴിയുന്ന ഭരണകൂടത്തിന്റെ ശക്തി നിങ്ങള്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നു. ഭരണകൂടത്താല്‍ തകര്‍ക്കപ്പെടാന്‍ വിസമ്മതിക്കാന്‍ മാത്രമേ നിങ്ങള്‍ കഴിയൂ. നിങ്ങള്‍ ആസ്വദിക്കുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യം അതാണ്. നിങ്ങളുടെ തടവ് അര്‍ത്ഥവത്തായതാക്കാനുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നിങ്ങള്‍ക്കുണ്ട്.

ചോദ്യം: എങ്ങനെയാണ് അത് ചെയ്യാന്‍ ശ്രമിച്ചത്?

ഹാനി ബാബു: വായിക്കാനും പുതിയ കാര്യങ്ങള്‍ പഠിക്കാനും ഞാന്‍ സമയം ചെലവഴിച്ചു. എനിക്ക് ഭാഷകളില്‍ താല്‍പ്പര്യമുണ്ട്. തമിഴ്, ഉറുദു, അറബി എന്നിവ ഒരു പരിധിവരെ ഞാന്‍ പഠിച്ചു. എനിക്ക് താല്‍പ്പര്യമുള്ള വിഷയങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പുസ്തകങ്ങള്‍ വായിക്കാന്‍ ഞാന്‍ ശ്രമിച്ചു. ക്വാണ്ടം ഫിസിക്‌സിനെക്കുറിച്ച് വായിക്കാന്‍ എന്റെ ജയില്‍ സമയം ചെലവഴിക്കാന്‍ ഞാന്‍ ആലോചിച്ചു. അതൊരു പരാജയപ്പെട്ട ശ്രമമായിരുന്നു. അത് എനിക്ക് കഴിയുന്നതിലും അപ്പുറമാണെന്ന് ഞാന്‍ മനസ്സിലാക്കി.

ചോദ്യം: ജാമ്യത്തില്‍ പുറത്തിറങ്ങിയ ശേഷം ആദ്യ കുറച്ച് ദിവസങ്ങളില്‍ ചെയ്യേണ്ട കാര്യങ്ങളുടെ പട്ടിക തയ്യാറാക്കിയിരുന്നോ ?

ഹാനി ബാബു: ഞാന്‍ മുംബൈക്കാരനല്ലാത്തതിനാല്‍, എന്റെ കുടുംബത്തെ കാണുന്നതിന്റെ സന്തോഷത്തിന് പുറമേ, ഞാന്‍ എവിടെ താമസിക്കും എന്ന പ്രശ്‌നവും ഉണ്ടായിരുന്നു. ബോംബെ ഹൈക്കോടതിയുടെ അധികാരപരിധി വിട്ടുപോകുന്നതില്‍ നിന്ന് എന്റെ ജാമ്യ വ്യവസ്ഥകള്‍ എന്നെ തടയുന്നു. അടിയന്തരമായി ഒരു സ്ഥലം കണ്ടെത്തുക എന്നതായിരുന്നു എന്റെ മുന്നിലുള്ള പ്രശ്‌നം.

ചോദ്യം: നിങ്ങളുടെ പ്രിയപ്പെട്ട ഭക്ഷണമായ ബിരിയാണി കഴിക്കാന്‍ നിങ്ങള്‍ക്ക് അവസരം ലഭിച്ചോ?

ഹാനി ബാബു: (ചിരിക്കുന്നു) കഴിച്ചു, പക്ഷേ പൂര്‍ണ്ണമായും ആസ്വദിച്ചില്ല. കഴിഞ്ഞ ഒരു ആഴ്ചയില്‍, വാടകയ്ക്ക് ഒരു ഫ്‌ലാറ്റ് അന്വേഷിക്കുന്നതിനിടയില്‍ ഞാന്‍ മൂന്ന് തവണ ഹോട്ടലുകള്‍ മാറി. ഇപ്പോള്‍ എനിക്ക് താമസിക്കാന്‍ ഒരു സ്ഥലമുണ്ട്. പക്ഷേ അതെ, അതിനിടയില്‍ ഞാന്‍ ബിരിയാണി കഴിച്ചു.

ചോദ്യം: ബിരിയാണി നിങ്ങള്‍ക്ക് എന്ത് സാംസ്‌കാരിക പ്രതീകാത്മകതയാണ് നല്‍കുന്നത്?

ഹാനി ബാബു: ഇന്ത്യയില്‍ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ വിറ്റഴിക്കപ്പെടുന്ന വിഭവം ബിരിയാണിയാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇത് രസകരമാണ്, കാരണം സവര്‍ണ്ണ ഗ്രൂപ്പുകള്‍ ഇന്ത്യക്കാരെ സസ്യാഹാരികളായി ചിത്രീകരിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, ബിരിയാണി ഉള്ളിടത്തോളം കാലം, അവരുടെ ശ്രമങ്ങള്‍ വിജയിക്കില്ല. തലോജ ജയിലിനുള്ളില്‍ പോലും വര്‍ഗ്ഗവും ജാതിയും എന്തുതന്നെയായാലും, മിക്ക തടവുകാരും ബിരിയാണി ഇഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്നു.

ചോദ്യം: ജയിലിലെ ഭക്ഷണം വളരെ രുചികരമല്ലായിരുന്നോ?

ഹാനി ബാബു: തലോജയില്‍, ഞങ്ങള്‍ക്ക് ഉണങ്ങിയതും നനഞ്ഞതുമായ കാന്റീനുകള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഡ്രൈ കാന്റീനില്‍ ബിസ്‌ക്കറ്റുകള്‍ പോലുള്ള സാധനങ്ങള്‍ വില്‍ക്കുമായിരുന്നു. നനഞ്ഞ കാന്റീനില്‍ എരിവുള്ള ബജികള്‍ വിളമ്പുമായിരുന്നു. കാന്റീനില്‍ ഒരാഴ്ച്ചക്കുള്ള മെനു ഉണ്ടായിരുന്നു. നിങ്ങള്‍ക്ക് ഓര്‍ഡര്‍ ചെയ്യാനും അതിന് പണം നല്‍കാനും കഴിയും. ബാരക്കില്‍ നിങ്ങളുടെ ഓര്‍ഡര്‍ എത്തും.

ചോദ്യം: ബജികള്‍ക്ക് പണം നല്‍കാന്‍ കഴിയാത്തവര്‍ക്ക്, കഴിയുന്നവരോട് അസൂയ തോന്നുമായിരുന്നോ?

ഹാനി ബാബു: ഒരാള്‍ തനിക്കുവേണ്ടി മാത്രം ഭക്ഷണം ഓര്‍ഡര്‍ ചെയ്യുന്നത് അപൂര്‍വമായിരുന്നു. നാലോ അഞ്ചോ പേര്‍ പണം ശേഖരിച്ച് ബാരക്കിലെ എല്ലാവര്‍ക്കും ചിക്കന്‍ ഓര്‍ഡര്‍ ചെയ്യുമായിരുന്നു. ആഴ്ചയില്‍ ഒന്നോ രണ്ടോ തവണയാണ് ചിക്കന്‍ വില്‍ക്കുക. അങ്ങനെ വിരുന്ന് നടത്തിയാണ് തടവ് കാലത്ത് ഞങ്ങള്‍ സന്തോഷം കണ്ടെത്തിയത്.

ചോദ്യം: മധ്യവര്‍ഗത്തില്‍ നിന്നുള്ള ഒരാളെ ജയിലില്‍ അടക്കുന്നത് എത്ര വേദനാജനകമാണ്?

ഹാനി ബാബു: മധ്യവര്‍ഗത്തില്‍ നിന്നുള്ള വ്യക്തിക്ക് ജയില്‍ മരണത്തോട് അടുക്കുന്ന ഒരു അനുഭവത്തെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്നു. മാന്യതയോടെ, ഒരു മനുഷ്യനായി അംഗീകരിക്കപ്പെടാനുള്ള നിങ്ങളുടെ അവകാശം താല്‍ക്കാലികമായി ഇല്ലാതാവുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, ഒരു മധ്യവര്‍ഗ വ്യക്തി തന്നോട് തറയില്‍ ഇരിക്കാനോ ഉറങ്ങാനോ ആവശ്യപ്പെടുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നില്ല. കഴിഞ്ഞ അഞ്ചുവര്‍ഷങ്ങളില്‍ ഞാന്‍ കസേരയില്‍ ഇരുന്നിട്ടില്ല. വീടിന് പുറത്തേക്ക് പോകുമ്പോള്‍, ബഹുമാനത്തോടൈയുള്ള പെരുമാറ്റം ലഭിക്കുമെന്ന് നിങ്ങള്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ജയിലില്‍, നേരെ വിപരീതമാണ്: ഗാര്‍ഡുകള്‍ നിങ്ങളെ കാണുമ്പോള്‍ അസഭ്യം പറയും. ഒരു കാരണവുമില്ലാതെ അവര്‍ക്ക് നിങ്ങളെ അടിക്കാനോ ഇടിക്കാനോ പോലും കഴിയും.

ചോദ്യം: ജയിലില്‍ വെച്ച് നിങ്ങളെ അടിച്ചോ?

ഹാനി ബാബു: ഇല്ല, ഒരുപക്ഷേ എന്റെ പ്രായം കൊണ്ടായിരിക്കാം. അല്ലെങ്കില്‍ ഞാന്‍ ഡല്‍ഹി സര്‍വകലാശാലയിലെ ഒരു അധ്യാപകനാണെന്ന് അവര്‍ അറിഞ്ഞിരിക്കാം. പക്ഷേ, അടിക്കപ്പെടുമെന്നോ അപമാനിക്കപ്പെടുമെന്നോ ഉള്ള ഭയത്തിലാണ് ഞാന്‍ എപ്പോഴും ജീവിച്ചിരുന്നത്.

ചോദ്യം: വിഷാദം നിങ്ങളെ ബാധിച്ചിരുന്നോ ?

ഹാനി ബാബു: 2021ല്‍ കൊവിഡ് മഹാമാരിയുടെ സമയത്ത്, ഞാന്‍ അസുഖ ബാധിതനാവുകയും കണ്ണില്‍ ഗുരുതരമായ അണുബാധയുണ്ടാവുകയും ചെയ്തു. മരിച്ചു പോവുമെന്നാണ് കരുതിയത്, അതിന് ശേഷമാണ് പുറത്തെ ആശുപത്രിയിലേക്ക് മാറ്റിയത്. പിന്നീട്, 2023ല്‍, വെര്‍ണോന്‍ ഗോണ്‍സാല്‍വസിനും അരുണ്‍ ഫെരേരയ്ക്കും സുപ്രിംകോടതി ജാമ്യം അനുവദിച്ചപ്പോള്‍, എനിക്കും ജാമ്യം ലഭിക്കുമെന്ന് ഞാന്‍ കരുതി. പക്ഷേ രണ്ട് വര്‍ഷം കഴിഞ്ഞു. ഒന്നും സംഭവിച്ചില്ല. അത് എന്നെ വളരെയധികം ഉത്കണ്ഠാകുലനാക്കി. 2025 ജനുവരിയില്‍, റോണ വില്‍സണും സുധീര്‍ ധവാലെയും വിചാരണയില്ലാത്ത ദീര്‍ഘകാല തടവിന്റെ പേരില്‍ ജാമ്യം നേടി. എന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുള്ള സമയം വന്നിരിക്കുന്നുവെന്ന് ഞാന്‍ കരുതി. വീണ്ടും, ഡിസംബര്‍ 4 വരെ ഒന്നും സംഭവിച്ചില്ല. പ്രതീക്ഷയ്ക്കും നിരാശയ്ക്കും ഇടയില്‍ ഞാന്‍ ആടിക്കൊണ്ടിരുന്നു. ജയിലില്‍ കിടന്ന് മരിക്കാന്‍ വിധിക്കപ്പെട്ടവനാണെന്ന് ഞാന്‍ കരുതിത്തുടങ്ങി. എന്റെ ജയില്‍ വാസം അര്‍ത്ഥവത്തല്ലാതായി എന്ന് ഞാന്‍ ജെന്നിക്ക് എഴുതുമായിരുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായി കാത്തിരുന്നത് കാത്തിരുന്ന് കാത്തിരുന്ന് ഞാന്‍ നിരാശയിലായി.

ചോദ്യം: മധ്യവര്‍ഗ ഇന്ത്യക്കാര്‍ അവരുടെ വര്‍ഗ-ജാതി പശ്ചാത്തലം പങ്കിടുന്നവരുമായി ഇടപഴകാന്‍ പ്രവണത കാണിക്കുന്നു. സാമൂഹിക ശ്രേണിയിലെ താഴ്ന്നവരുമായുള്ള അവരുടെ ഇടപെടല്‍ സാധാരണയായി അവരെ ആജ്ഞാപിക്കുന്നതിലേക്ക് പരിമിതപ്പെടുത്തുന്നു. ജയിലില്‍ വര്‍ഗവും ജാതിയും ഉരുകി ഇല്ലാതാവുമോ?

ഹാനി ബാബു: ഇല്ല, വര്‍ഗവും ജാതിയും ഉരുകിപ്പോകുന്നില്ല. ജയിലിന്റെ പ്രവേശന കവാടത്തില്‍ നിന്ന് തന്നെ, ഒരു മധ്യവര്‍ഗ വ്യക്തിക്ക് പ്രത്യേക പരിഗണന ലഭിക്കുന്നു. ശാരീരിക പരിശോധന നടത്താന്‍ അയാളുടെ കീഴ്‌വസ്ത്രം അഴിക്കാനോ കുനിഞ്ഞിരിക്കാനോ നിര്‍ബന്ധിക്കുന്നില്ല. അയാള്‍ക്ക് ശകാരം കേള്‍ക്കേണ്ടി വരുന്നില്ല. ചില സര്‍ക്കിളുകളിലെ ബാരക്കുകള്‍ അനൗദ്യോഗികമായി 'വിഐപി ബാരക്കുകള്‍' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. തലോജയിലെ അഞ്ച് വര്‍ഷങ്ങളില്‍ ഭൂരിഭാഗവും, എന്റെ ബാരക്കില്‍ ഇംഗ്ലീഷ് വായിക്കാനും എഴുതാനും അറിയാവുന്ന ഒരേയൊരു വ്യക്തി ഞാനായിരുന്നു.

ചോദ്യം: വിദ്യാഭ്യാസമില്ലാത്തവരും ദരിദ്രരുമായ ആളുകളുമായി ഇടപഴകുന്നത് എങ്ങനെയായിരുന്നു?

ഹാനി ബാബു: ദരിദ്രരുമായി ഇടപഴകുന്നതില്‍ എനിക്ക് ഒരു പ്രശ്നവും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. വാസ്തവത്തില്‍, ജയിലില്‍ എനിക്ക് പ്രശ്നങ്ങള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നത് ഉന്നത വര്‍ഗ്ഗത്തില്‍ നിന്നുള്ളവരുമായി മാത്രമാണ്. അവരുടെ ധിക്കാരപരമായ പെരുമാറ്റത്തിന് ഞാന്‍ അവരെ കുറ്റപ്പെടുത്തുമായിരുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, മറ്റ് തടവുകാര്‍ അതിക്രമിച്ചു കയറുന്നതായും തന്നോട് വ്യക്തിപരമായ ചോദ്യങ്ങള്‍ ചോദിക്കുന്നതായും നിരന്തരം പരാതിപ്പെടുന്ന ഒരു വ്യക്തി ഉണ്ടായിരുന്നു. വ്യക്തിഗത ഇടങ്ങള്‍ക്കും സ്വകാര്യതയ്ക്കും പവിത്രത നല്‍കുന്ന ഒരു വിഭാഗത്തില്‍ നിന്നാണ് നിങ്ങള്‍ വരുന്നതെന്ന് ഞാന്‍ അദ്ദേഹത്തോട് പറഞ്ഞു. എന്നാല്‍ ജയിലിലുള്ള ആളുകള്‍, സാമൂഹിക അകലം പാലിക്കാന്‍ കഴിയാത്ത ചേരികളിലെ സാമൂഹിക ചുറ്റുപാടില്‍ നിന്നുള്ളവരാണെന്ന് ഞാന്‍ അദ്ദേഹത്തോട് പറഞ്ഞു. അവിടെ ആര്‍ക്കും എന്ത് സംഭവിക്കുമെന്ന് എല്ലാവര്‍ക്കും അറിയാം. അതിരുകളില്ല. അപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം എന്നില്‍ നിന്ന് അകന്നു നില്‍ക്കാന്‍ തുടങ്ങി.

ചോദ്യം: സുഹൃത്തുക്കളെ പോലെയാണോ ദരിദ്രര്‍ നിങ്ങളോട് സംസാരിച്ചത്?

ഹാനി ബാബു: അതെ. അവരില്‍ ചിലര്‍ തലോജയില്‍ നിന്നും പുറത്തുപോയതിന് ശേഷം ജെന്നിയുമായി ബന്ധം പുലര്‍ത്തുകയോ കോടതിയില്‍ ഹാജരാകുമ്പോള്‍ എന്നെ സന്ദര്‍ശിക്കുകയോ ചെയ്തിരുന്നു. അവരുമായി ഇടപഴകുന്നത് എനിക്ക് പാഠമായിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ വര്‍ഗ വിഭജനം മൂലം ദരിദ്രരുമായി ഇടപഴകാന്‍ എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചിരുന്നില്ല എന്നതാണ് കാരണം.

ചോദ്യം: നിങ്ങളുടെ പിതാവ് നിരീശ്വരവാദിയും മാര്‍ക്‌സിസ്റ്റുമായിരുന്നു, നിങ്ങളും അങ്ങനെ തന്നെയായിരുന്നു. ജയിലില്‍ വെച്ച് നിങ്ങള്‍ ഇസ്‌ലാമിലേക്ക് തിരിഞ്ഞതായി പറയപ്പെടുന്നു. ഈ പരിവര്‍ത്തനം എങ്ങനെ സംഭവിച്ചു?

ഹാനി ബാബു: ഞാന്‍ എന്നെ നിരീശ്വരവാദിയായല്ല, മറിച്ച് അജ്ഞേയവാദിയായാണ് കണ്ടിരുന്നത്. എന്റെ അറസ്റ്റിന് മുമ്പുതന്നെ എന്നില്‍ മാറ്റം സംഭവിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. വിശ്വാസത്തിന്റെ കാര്യമായിട്ടല്ല, മറിച്ച് ഒരു സാമൂഹിക പ്രതിഭാസമായിട്ടാണ് ഞാന്‍ മതത്തില്‍ താല്‍പ്പര്യം കാണിക്കാന്‍ തുടങ്ങിയത്. എന്നിട്ടും ഞാന്‍ എപ്പോഴും മുസ്‌ലിമായി സ്വയം തിരിച്ചറിഞ്ഞു. എന്നെ അറസ്റ്റ് ചെയ്ത ദിവസം, തലോജ ജയിലിലേക്ക് മാറ്റുന്നതിനുമുമ്പ്, എന്‍ഐഎ ലോക്കപ്പില്‍ അടച്ചു. ഞാന്‍ അവിടെ ഇരുന്നു, കണ്ണുകള്‍ അടച്ചു, ഞാന്‍ ഒന്നുമില്ലാത്ത ഒരു അടിത്തട്ടിലേക്ക് വീഴുകയാണെന്ന് തോന്നി. എന്റെ ഹൃദയത്തില്‍ നിന്ന് ഒരു വിളി വന്നു. 'അല്ലാഹു' എന്ന് ഞാന്‍ ഉച്ചരിച്ചു. എന്റെ മുന്നിലുള്ളതിനെ നേരിടാനുള്ള ശക്തി അല്ലാഹുവിലൂടെ എനിക്ക് ലഭിക്കുമെന്ന് എനിക്ക് തല്‍ക്ഷണം മനസ്സിലായി. ഞാന്‍ ഒരിക്കലും മതത്തിന് എതിരല്ലായിരുന്നു, പക്ഷേ ലോക്കപ്പില്‍ കിടന്ന ആ നിമിഷം, ആ വിശ്വാസത്തെ - അല്ലെങ്കില്‍ ഞാന്‍ അനുഭവിച്ച ശക്തിയെ - വിട്ടുകളയില്ലെന്ന് ഞാന്‍ തീരുമാനിച്ചു.

ചോദ്യം: ഖുര്‍ആന്‍ പാരായണം ചെയ്യാനോ നിസ്‌കരിക്കാനോ തുടങ്ങിയോ?

ഹാനി ബാബു: തലോജയില്‍, എന്നെ അത് പഠിപ്പിക്കാന്‍ കഴിയുന്ന ഒരാളെ ഞാന്‍ അന്വേഷിച്ചു. പണ്ഡിതരായ പലരും ഉണ്ടായിരുന്നു, ചിലര്‍ എന്നെ പഠിപ്പിക്കുമെന്ന് പറഞ്ഞു.

ചോദ്യം: അവര്‍ എങ്ങനെയാണ് ജയിലിലായത്?

ഹാനി ബാബു: അവരില്‍ ചിലര്‍ യുഎപിഎ പ്രകാരമുള്ള കേസില്‍ കുറ്റാരോപിതരാണ്. അവരില്‍ ഒരാളില്‍ നിന്ന് വലിയൊരു ആയുധശേഖരം കണ്ടെടുത്തിരുന്നുവത്രെ. പിന്നീട് അയാള്‍ കുറ്റക്കാരനാണെന്ന് കണ്ടെത്തി 16 വര്‍ഷത്തേക്ക് ശിക്ഷിച്ചു. ഖുര്‍ആന്‍ പാരായണം ചെയ്യാനും നിസ്‌കരിക്കാനും അദ്ദേഹം എന്നെ പഠിപ്പിച്ചു. അറബി ഭാഷ അറിയാവുന്ന മറ്റൊരാള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഞാന്‍ അദ്ദേഹത്തില്‍ നിന്ന് അറബി വ്യാകരണവും പദാവലിയും പഠിച്ചു.

ചോദ്യം: ഖുര്‍ആന്‍ അറബിയില്‍ പാരായണം ചെയ്യുകയും അര്‍ത്ഥം ഇംഗ്ലീഷില്‍ പഠിക്കുകയുമായിരുന്നോ ?

ഹാനി ബാബു: അതാണ് ഞാന്‍ ഇപ്പോള്‍ ചെയ്യുന്നത് - അറബിയില്‍ ഖുര്‍ആന്‍ പാരായണം ചെയ്യുന്നതിനൊപ്പം ഇംഗ്ലീഷ് പരിഭാഷയും വായിക്കുന്നു. ഇപ്പോള്‍ അറബി അറിയാവുന്നതിനാല്‍, ഖുര്‍ആനിന്റെ അര്‍ത്ഥം എനിക്ക് നന്നായി മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിയും.

ചോദ്യം: തലോജയില്‍ ഈദ് ആഘോഷിച്ചോ?

ഹാനി ബാബു: ഞങ്ങള്‍ ഈദ് ആഘോഷിച്ചു. ഒരു വര്‍ഷം, 1500 പേര്‍ വരെ ഒരുമിച്ച് ഈദ് ആഘോഷിച്ചു. ഭരണകൂടം മുസ്‌ലിംകളെ പിശാചികവല്‍ക്കരിക്കുകയും തടവിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്ന് ആ എണ്ണം എന്നെ ബോധ്യപ്പെടുത്തി. ദലിതരുടെ കാര്യത്തിലും ഇത് സത്യമാണ്. രാജ്യത്തെ അവരുടെ ജനസംഖ്യയുടെ അനുപാതത്തേക്കാള്‍ കൂടുതല്‍ അവര്‍ ജയിലില്‍ അടക്കപ്പെടുന്നു.

ചോദ്യം: മതവിശ്വാസമോ ദൈവത്തിന്റെ കീഴിലാവുകയോ ചെയ്യുന്നത് ജയിലില്‍ ശക്തിയുടെ ഉറവിടമായി മാറുന്നുണ്ടോ?

ഹാനി ബാബു: തീര്‍ച്ചയായും അങ്ങനെ സംഭവിച്ചു. ഏകദേശം 35 ശതമാനം തടവുകാരും മുസ്‌ലിംകളായിരുന്നു. അവരും മതവിശ്വാസികളായിരുന്നു. അത് എന്നെ സമുദായവുമായി ചേര്‍ന്ന് തിരിച്ചറിയാന്‍ സഹായിച്ചു. അത് നിങ്ങള്‍ക്ക് കൂടുതല്‍ ശക്തിയും സ്വന്തമാണെന്ന ബോധവും നല്‍കുന്നു. ഞങ്ങള്‍ ഒരുമിച്ച് നിസ്‌കരിച്ചു. റമദാനില്‍ ഞങ്ങള്‍ വ്രതമെടുത്തിരുന്നു. എന്റെ അറസ്റ്റിന് ഒരു വര്‍ഷം മുമ്പ്, ഐക്യദാര്‍ഢ്യത്തിന്റെ ഭാഗമായി ഞാനും ജെന്നിയും വ്രതം എടുത്തിരുന്നു. ജയിലില്‍ ഞാന്‍ വിശ്വാസത്തിന്റെ ഭാഗമായി വ്രതമെടുത്തു.

മതം കറുപ്പാണെന്ന് പറഞ്ഞ കാള്‍ മാര്‍ക്‌സ് അത് ലഹരി മാത്രമല്ലെന്നും മരുന്നാണെന്നും ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നതായി പറയുന്ന ഒരു ലേഖനം ഞാന്‍ വായിച്ചിട്ടുണ്ട്. കറുപ്പിന് മെഡിക്കല്‍ ഉപയോഗങ്ങളുണ്ട്. അത് എനിക്ക് തികച്ചും അര്‍ത്ഥവത്തായി തോന്നി. മതം ആശ്വാസവും ശക്തിയും നല്‍കുന്നു.

ചോദ്യം: പുതിയ വിശ്വാസത്തെ നിങ്ങള്‍ എങ്ങനെ വിശദീകരിക്കും?

ഹാനി ബാബു: എന്റെ അടിസ്ഥാന പരിശീലനം ഭാഷാശാസ്ത്രത്തിലാണ്, അതില്‍ വാക്യഘടനയും ഭാഷയുടെ ഘടനയും പഠിക്കുന്നത് ഉള്‍പ്പെടുന്നു. ലോകത്തെ മനസ്സിലാക്കാന്‍ ഞാന്‍ ഭാഷയുടെ ഘടനയെ മാറ്റും. ലോകത്തിനും ഒരു ഘടനയുണ്ട്. ഏതൊരു ഭാഷയ്ക്കും, അതിന്റെ ഘടനയ്ക്ക് പുറമെ, ഒരു അര്‍ത്ഥവുമുണ്ട്. ഞാന്‍ സ്വയം ചോദിക്കും, 'ലോകത്തിന് ഒരു ഘടനയുണ്ടെങ്കില്‍, അതിന്റെ അര്‍ത്ഥമെന്താണ്?'

ലോകത്തിനോ ജീവിതത്തിനോ അര്‍ത്ഥമില്ലെന്ന് അസ്തിത്വവാദികള്‍ പറയും

അതെ, ലോകത്തിന് ഘടനയുണ്ടെങ്കിലും അര്‍ത്ഥമില്ലേ എന്ന് ഞാന്‍ ചിന്തിച്ചു. മതം ചെയ്യുന്നത് അതാണ് - അത് ലോകത്തിന്റെ ഘടനയ്ക്ക് അര്‍ത്ഥം നല്‍കുന്നു.

രസകരമെന്നു പറയട്ടെ, ജയിലില്‍ ഞാന്‍ വായിച്ച ആദ്യത്തെ പുസ്തകങ്ങളിലൊന്ന് ഓര്‍ഹാന്‍ പാമുക്കിന്റെ 'മൈ നെയിം ഈസ് റെഡ്' ആയിരുന്നു. അതില്‍ ഒരു വരിയുണ്ട്: 'എനിക്ക് ഒരു മരമാകാന്‍ ആഗ്രഹമില്ല; എനിക്ക് അതിന്റെ അര്‍ത്ഥമാകാന്‍ ആഗ്രഹമുണ്ട്.' അത് എന്നെ സ്പര്‍ശിച്ചു. മരം ഒരു ഘടനയാണ്, പക്ഷേ മരത്തിനപ്പുറം എന്തോ ഒന്ന് ഉണ്ട്. മതം ചെയ്യുന്നത് അതാണ്: അത് മനുഷ്യ അസ്തിത്വത്തിന് അര്‍ത്ഥം നല്‍കുന്നു.

എന്നാല്‍ ആ അര്‍ത്ഥം ഒരു മിഥ്യയാകാം, അതായത് ജീവിതത്തിന്റെ അര്‍ത്ഥം ഒരു വാക്കിന്റെ അര്‍ത്ഥം പോലെയാകാന്‍ കഴിയില്ല. ഒരു വാക്കിന്റെ അര്‍ത്ഥം നിഷേധിക്കാനാവാത്തതും സ്ഥിരവുമാണ്.

ജീവിതത്തിന്റെ അര്‍ത്ഥം മിഥ്യയാണോ, അതോ അത് നിശ്ചിതമാണോ എന്നതല്ല പ്രശ്‌നം. നിങ്ങള്‍ ഒരു വാചകം പറയുമ്പോള്‍, അതിന് പിന്നില്‍ എല്ലായ്‌പ്പോഴും ഒരു ലക്ഷ്യമുണ്ട്. അതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം ഓരോ വ്യക്തിക്കും വ്യത്യസ്തമായിരിക്കും എന്ന് നിങ്ങള്‍ക്ക് പറയാന്‍ കഴിയും.

ചോദ്യം: ഘടനയുണ്ടെങ്കില്‍, അര്‍ത്ഥം, ഒരു ലക്ഷ്യം ഉണ്ടായിരിക്കണമെന്ന് നിങ്ങള്‍ പറയുന്നുണ്ടോ?

ഹാനി ബാബു: ഭാഷയില്‍, നിങ്ങള്‍ക്ക് അര്‍ത്ഥശൂന്യമായ വാക്യങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകാം. ബുദ്ധിജീവിയും ഭാഷാശാസ്ത്രജ്ഞനുമായ നോം ചോംസ്‌കി അദ്ഭുതകരമായ ഒരു കാര്യം പറഞ്ഞു-'നിറമില്ലാത്ത പച്ച ആശയങ്ങള്‍ ഉഗ്രമായി ഉറങ്ങുന്നു'. പച്ചയെന്നാല്‍ നിറമില്ലാത്ത അവസ്ഥയല്ല; ആശയങ്ങള്‍ക്ക് പച്ചയായിരിക്കാന്‍ കഴിയില്ല; ആശയങ്ങള്‍ക്ക് ഉറങ്ങാന്‍ കഴിയില്ല; ഉറങ്ങുകയാണെങ്കില്‍, ഒരു ആശയത്തിന് ഉഗ്രമായിരിക്കാന്‍ കഴിയില്ല. ഓരോ വാക്കും പരസ്പര വിരുദ്ധമായ ഒരു വാക്യം നിങ്ങള്‍ക്കുണ്ട്. എന്നിട്ടും അത് വ്യാകരണപരമായി പൂര്‍ണ്ണമായ ഒരു വാക്യമാണ്. അര്‍ത്ഥമില്ലാത്ത ഒരു ഘടന ഉണ്ടാകാമെന്ന് ചോംസ്‌കി പറഞ്ഞു. പക്ഷേ മനുഷ്യര്‍ ആശയവിനിമയം നടത്തുന്നത് അങ്ങനെയല്ല. ഒരു അര്‍ത്ഥം, ഒരു ലക്ഷ്യം എന്നിവ വെളിപ്പെടുത്താന്‍ വേണ്ടിയാണ്. അതുപോലെ, ജീവിതത്തില്‍ ലക്ഷ്യം കണ്ടെത്തുന്നതിനായി ആളുകള്‍ മതത്തെ സ്വീകരിക്കുന്നു.

ചോദ്യം: ജാതി വിരുദ്ധ പ്രസ്ഥാനത്തില്‍ നിങ്ങള്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടിരുന്നു. ജാതി വിരുദ്ധ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്ക് ഇസ്‌ലാമില്‍ നിന്ന് പ്രചോദനം ഉള്‍ക്കൊള്ളാന്‍ കഴിയുമോ?

ഹാനി ബാബു: തീര്‍ച്ചയായും. ദക്ഷിണേഷ്യയില്‍ ഇസ്‌ലാം എങ്ങനെ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്യപ്പെടുന്നു എന്നത് മാറ്റിവെക്കുക, ജാതീയത പലപ്പോഴും മുന്നില്‍ വരുന്നു, ഖുര്‍ആനിലെ ഇസ്‌ലാമിക സാഹോദര്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ആശയം, പ്രവാചകന്റെ ചര്യകളും പ്രസംഗങ്ങളും, വ്യത്യസ്ത നിറങ്ങളിലുള്ള ആളുകള്‍ അദ്ദേഹത്തിന് കൂട്ടാളികളായി ഉണ്ടായിരുന്നു എന്ന വസ്തുത - ഇവ സമത്വത്തിനായി പോരാടാന്‍ പ്രചോദനം നല്‍കുന്നു. നിങ്ങള്‍ ഒരു വിശ്വാസിയാണെങ്കില്‍, വിവേചനത്തിന് ഇടമില്ല.

ചോദ്യം: ഹൈദരാബാദിലെ ഇംഗ്ലീഷ് ആന്‍ഡ് ഫോറിന്‍ ലാംഗ്വേജ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയില്‍ പിഎച്ച്ഡി ചെയ്തുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോള്‍, ഹോസ്റ്റല്‍ മെസില്‍ ബീഫും പന്നിയിറച്ചിയും വിളമ്പാന്‍ നിങ്ങള്‍ ഒരു സമരം നയിച്ചു. ഭക്ഷണക്രമം തിരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള അവകാശത്തെ നിങ്ങള്‍ ഇപ്പോഴും പിന്തുണയ്ക്കുന്നുണ്ടോ?

ഹാനി ബാബു: തീര്‍ച്ചയായും.

ഡല്‍ഹിയിലെ മുതിര്‍ന്ന പത്രപ്രവര്‍ത്തകനും ഭീമ കൊറേഗാവ്: ചലഞ്ചിങ് കാസ്റ്റ് എന്ന പുസ്തകത്തിന്റെ രചയിതാവുമാണ് അജാസ് അഷ്റഫ്.